De ‘Roedel’ Mythe: Waarom deze Term meer Kwaad dan Goed doet

Wat is een Roedel bij Wolven?

Een wolvenroedel is in wezen een uitgebreide familie, meestal bestaande uit een ouderpaar en hun nakomelingen van verschillende leeftijden. Het idee dat een roedel wordt geleid door een alfa-wolf of een dominant individu is een verouderd concept dat de complexe sociale structuren van een wolvenroedel niet volledig recht doet.

Ouderpaar

In het centrum van elke roedel bevindt zich een ouderpaar. Dit zijn niet per se "leiders" in de manier waarop we menselijk leiderschap begrijpen, maar veeleer ervaren volwassenen die van nature het meest actief zijn in jacht en het verkennen van nieuwe gebieden. Hun ervaring is belangrijk voor het overleven van de roedel, maar er is niet echt sprake van een gecentraliseerde "controle" zoals wij die kennen.

Samenwerking

Een van de mooiste aspecten van een wolvenroedel is de manier waarop ze samenwerken. Of ze nu jagen, een territorium beschermen of zorgen voor de jongen, elk lid van de roedel heeft een rol te spelen. Deze rollen zijn niet statisch en kunnen veranderen op basis van de behoeften van de roedel en de vaardigheden van individuele leden.

Sociale Structuur

In een wolvenroedel is er een flexibele sociale structuur. Jonge wolven kunnen veel leren van het ouderpaar en de oudere broers en zussen, en naarmate ze ouder en vaardiger worden, kunnen ze meer verantwoordelijkheden op zich nemen binnen de groep. Het is een continu leerproces, waarbij de nadruk ligt op samenwerking en familiebanden, in plaats van op hiërarchie en dominantie.

Door deze nuances te begrijpen, kunnen we beter inzien hoe onnauwkeurig het is om hondengedrag direct te vergelijken met dat van wolven. Hoewel honden en wolven gemeenschappelijke voorouders hebben, zijn hun levensstijlen en sociale structuren behoorlijk verschillend, en de termen die we gebruiken om wolvenroedels te beschrijven zijn meestal niet van toepassing op de wereld van onze honden.

De 'Roedel' en Huishonden

Minder Formele Sociale Structuren

Terwijl een wolvenroedel functioneert als een nauw verbonden familiegroep met complexe sociale structuren, zijn de sociale systemen van huishonden aanzienlijk minder formeel. Huishonden leven in een menselijke omgeving waar voedsel en bescherming over het algemeen gegarandeerd zijn, en de druk om te overleven als een samenwerkend team is veel minder aanwezig.

Verschillen in Sociale Interacties

Bovendien hebben huishonden, afhankelijk van hun socialisatie en levenservaring, uiteenlopende manieren om te reageren op andere honden en mensen. Sommigen zijn extreem sociaal en genieten van het gezelschap van andere dieren, terwijl anderen meer op hun gemak zijn in een kleinere groep of zelfs als enige huisdier.

Het Misverstand van de Term 'Roedel'

De term "roedel" kan verwarring en misverstanden veroorzaken als deze wordt toegepast op huishonden. Wanneer mensen denken aan een roedel, komen vaak beelden naar voren van strikte hiërarchieën en dominante leiders, concepten die zijn geleend van verouderde ideeën over wolven. In de context van huishonden kan deze interpretatie tot onrealistische en zelfs schadelijke verwachtingen over hondengedrag leiden. Dit komt doordat het de aandacht kan verschuiven naar het proberen te worden de 'alfa' in de relatie met het huisdier, wat niet alleen onnodig is, maar ook stress kan veroorzaken bij zowel het dier als de eigenaar.

Door de term "roedel" te gebruiken in de context van huishonden, lopen we het risico te vergeten dat honden zijn gefokt om samen te leven en te werken met mensen, niet noodzakelijkerwijs om te functioneren binnen de complexe sociale structuren van een wolvenroedel.

Vreemde Honden die Samen Wandelen

Een Verscheidenheid aan Interacties

Wanneer honden uit verschillende gezinnen of huishoudens samenkomen voor een wandeling, varieert hun gedrag aanzienlijk, afhankelijk van tal van factoren zoals socialisatie, temperament en de aanwezigheid van hun mensen. Sommige honden kunnen snel vrienden worden en genieten van speels gedrag, terwijl anderen terughoudender kunnen zijn. Weer anderen kunnen gewoon hun eigen ding doen en weinig interesse tonen in interactie. Over het algemeen zijn deze interacties vaak oppervlakkig en missen ze de complexiteit van een langdurige sociale groep zoals een familie of een wolvenroedel.

Niet Echt een "Roedel"

Belangrijk is dat deze geïmproviseerde wandelgroepjes doorgaans niet voldoen aan de strikte definitie van een "roedel" zoals die bestaat bij wolven. In een echte roedel zijn de relaties diep geworteld in gezamenlijke activiteiten zoals jagen, het opvoeden van jongen en het beschermen van territorium. In het geval van vreemde honden die samenkomen voor een wandeling, zijn de interacties veelal oppervlakkig en tijdelijk. Ze kunnen samen spelen en samen verkennen, maar ze delen niet dezelfde diepgaande sociale structuur die gekenmerkt wordt door langdurige verantwoordelijkheden en rollen.

Een belangrijk aspect dat vaak over het hoofd wordt gezien, is de invloed van de eigenaar op het gedrag van de hond tijdens dergelijke wandelingen. Honden zijn sterk gehecht aan hun mensen en dit heeft invloed op hoe ze zich gedragen in de aanwezigheid van andere honden.

Aanwezigheid van de Eigenaar: Wanneer de eigenaar aanwezig is, kan de hond zich meer ontspannen en veilig voelen, waardoor hij misschien socialer is naar andere honden toe. Sommige honden kunnen echter ook 'beschermend' worden als hun mens in de buurt is, wat kan leiden tot terughoudendheid of zelfs defensief gedrag tegenover andere honden.

Afwezigheid van de Eigenaar: In de afwezigheid van hun eigenaar kunnen sommige honden onzeker worden en minder bereid zijn om te socialiseren. Anderzijds kunnen sommige honden juist meer openstaan voor nieuwe interacties omdat ze niet de 'last' voelen om hun eigenaar te 'beschermen.'

De aan- of afwezigheid van de eigenaar kan dus leiden tot verschillende gedragingen en interacties tussen de honden. Dit is nog een reden waarom de term "roedel" niet echt van toepassing is op een groep vreemde honden die samen wandelen; hun gedrag wordt niet alleen bepaald door hun onderlinge dynamiek maar ook sterk beïnvloed door de mensen om hen heen.

Misvattingen en Gebruik in Training

Oude Ideeën, Nieuwe Inzichten

Het idee dat de sociale structuur van honden vergelijkbaar is met die van wolven heeft geleid tot een aantal trainingsmethoden die nu als verouderd en soms zelfs als schadelijk worden beschouwd. Vroeger dacht men bijvoorbeeld dat je 'dominant' moest zijn over je hond om respect af te dwingen. Deze gedachtegang heeft geleid tot technieken als 'alpharolling,' waarbij de hond fysiek op zijn rug wordt gedwongen, en andere dwangmatige correctiemethoden.

De Risico's van Verouderde Methoden

Dergelijke technieken kunnen stress, angst en zelfs agressie bij honden veroorzaken. Het kan ook leiden tot een verslechterde relatie tussen hond en eigenaar. Deze aanpakken gaan voorbij aan het feit dat honden, in tegenstelling tot hun wilde voorouders, eeuwenlang zijn gefokt om met mensen samen te werken en te communiceren, niet om te concurreren voor een 'roedelrang.'

Wetenschappelijk Onderbouwde Methoden

Gelukkig zijn er de laatste jaren veel vooruitgangen geboekt in de gedragswetenschappen van dieren. Moderne, op wetenschap gebaseerde benaderingen van hondentraining zijn nu meer gefocust op positieve bekrachtiging en het opbouwen van een relatie gebaseerd op wederzijds vertrouwen en respect.

Positieve Bekrachtiging: Dit houdt in dat gewenst gedrag wordt beloond, wat de kans vergroot dat dit gedrag in de toekomst zal worden herhaald. Dit kan met behulp van traktaties, lof, en spel.

Proactieve Begeleiding in Plaats van Correctie

In plaats van te vertrouwen op verbale of fysieke correcties na ongewenst gedrag, is een meer vooruitstrevende aanpak om proactief te zijn en de hond te begeleiden naar het gewenste gedrag. Dit kan gedaan worden door duidelijke signalen en commando's te gebruiken die de hond vertellen wat er van hem verwacht wordt.

Verduidelijking van Gewenst Gedrag: In plaats van een algemeen "nee," wat enkel aangeeft wat je niet wilt, kan je meer specifieke commando's gebruiken zoals "zit" of "blijf" om aan te geven wat je wel wilt. Vertel wat je wilt dat je hond doet, zoek bijvoorbeeld naar 2 gedragingen die niet tegelijkertijd uitgevoerd kunnen worden. Voorbeeld: Je hond wilt opspringen, jij geeft het ‘zit’ commando.

Anticiperen en Ombuigen: Als je ziet dat je hond aanstalten maakt om iets te doen dat je liever niet wilt, kun je dat moment aangrijpen om hem te begeleiden naar een alternatief, positief gedrag. Bijvoorbeeld, als de hond op het punt staat om aan de riem te trekken, kun je hem een commando geven om naast je te komen lopen. Vertel wat je wilt dat je hond doet, zoek bijvoorbeeld naar 2 gedragingen die niet tegelijkertijd uitgevoerd kunnen worden. Je hond wilt opspringen, jij geeft het ‘zit’ commando.

Belonen van Alternatief Gedrag: Als de hond kiest voor het alternatieve, gewenste gedrag, zorg dan voor onmiddellijke positieve bekrachtiging. Dit helpt om het goede gedrag te versterken.

Door deze benadering te gebruiken, bouw je een communicatiekanaal op dat is gebaseerd op wederzijds begrip en respect, en dat duidelijk maakt wat de verwachtingen zijn. Dit elimineert de noodzaak voor correcties, die vaak uiteindelijk voor meer problemen zorgen dan dat ze oplossen.

Gedragsaanpassing: Voor complexere gedragsproblemen kan men het best een beroep doen op gedragstherapeuten die wetenschappelijk onderbouwde methoden gebruiken. Zelf ben ik gedragstherapeut en begeleid ik hond en eigenaren bij probleemgedrag.

Door deze technieken toe te passen, kan je een sterkere, meer respectvolle relatie met je hond opbouwen, zonder de noodzaak om te vervallen in verouderde en schadelijke 'roedel'-gebaseerde trainingsmethoden.

Waarom ik de term “roedel” niet gebruik

Het gebruik van de term "roedel" om de sociale structuur van huishonden te beschrijven kan niet alleen misleidend zijn, maar ook onnauwkeurig en potentieel schadelijk. Hoewel de term afkomstig is uit de studie van wolven en hun complexe sociale dynamieken, is het belangrijk te erkennen dat huishonden niet dezelfde sociale structuren hebben. Ze zijn het product van duizenden jaren domesticatie en selectieve fok, gericht op het verbeteren van hun vermogen om met mensen te interageren en samen te werken.

Door ongefundeerde termen als "roedel" te vermijden, kunnen we een meer genuanceerd en wetenschappelijk onderbouwd begrip van het gedrag van onze honden ontwikkelen. Dit biedt niet alleen voordelen voor de manier waarop we onze huisdieren begrijpen, maar leidt ook tot effectievere en diervriendelijke trainingsmethoden.

Daarom pleit ik voor een meer genuanceerde benadering in de omgang met honden en het beschrijven van hun sociale gedrag. Ik  roep hondeneigenaren, trainers en liefhebbers op om de term "roedel" kritisch te evalueren en te reserveren voor situaties waarin het echt toepasselijk is—zoals bij wilde wolven—en niet zomaar toe te passen op de complexe en unieke relaties die we hebben met onze huisdieren.

Met een dergelijke benadering kunnen we bijdragen aan een beter begrip van honden en aan effectievere, positieve en respectvolle trainingsmethoden.

Ik nodig je uit, klopt er volgens jou iets niet wat ik hier schrijf? Laat het me weten! Indien nodig pas ik het artikel aan.